Грэбаванне або “вёска”?
БЕЛ | РУС
гісторыя аднаго водгука
Можна зразумець рэдактараў вядомых буйных выдавецтваў у вялікіх краінах, такіх, як Расія, ЗША, Германія, Францыя ... Аб Кітаі ўжо не кажу. Іх закідваюць сваімі “вялікімі творамі” пасрэднасці і бездары. Зразумела папярэджанне “рэдакцыя рукапісы не вяртае і пакідае за сабой права не адказваць на лісты”. Але ў нас не Амэрыка, рэдакцыйныя партфелі практычна пустыя ці не перапоўненыя.
Я рэдка маю зносіны з рэдакцыямі. Пасля хамскага стаўлення да мяне ў “Нёмане” яшчэ пры А.Бадаке і ў “СБ - Беларусь сегодня” (Міхаіл Лябедзік) некалькі гадоў таму, зваротаў у “Народную волю”, “Радыё Свабода”, “Наша Ніва”, у мяне адпала ўсялякая ахвота мець зносіны з імі. Але жыццё ўносіць свае карэктывы.
Другога лістапада, на аўтограф-сесіі Валерыя Гапеева, мяне адкрыта здзівіў Зьміцер Вішнёў. Аказваецца, у выдавецтве “Галіяфы” раздаюць бясплатна кнігі, абы пісалі рэцэнзіі на іх і змяшчалі ў СМІ або Інтэрнэце. Так да мяне трапіла выдатная дэбютная кніга Сяргея Пляскача “Шоу працягваецца”.
Як і абяцаў, я вельмі хутка напісаў водгук, паколькі кнігу літаральна “праглынуў” за адзін дзень. Водгук спадабаўся З.Вішнёву. Ён параіў звярнуцца ў “Дзеяслоў” ці “Новы час”. Яго густу не магу не давяраць, і 5 лістапада я паслаў артыкул у “Новы час”. У той жа дзень, мілая Аксана Колаб паведаміла: “Адправіла вашу рэцэнзію Алесю Пашкевічу для Литаратурнай Беларусі”. Ну ці не шчасце?!
На гэтым усё і скончылася. Правіла такту ня спрацавала. Адказ я не атрымаў да гэтага часу, нягледзячы на тое, што ўжо наўпрост звярнуўся ў рэдакцыю “ЛБ” да А.Пашкевіча: “Паважаны спадар Алесь! Ці патрэбны вам мой артыкул па кнізе С.Пляскача “Шоу працягваецца”? Дзякуй. З павагай, Алесь Новікаў”.
Навошта я гэта ўсё апісваю? Ды каб ведалі, як у нас ставяцца да пісьменнікаў: няма рэцэнзій – і не трэба.
Вядома, такое стаўленне мяне не спыніць. Я выявіў нечакана, што на сустрэчах з пісьменнікамі можна даведацца шмат цікавага і адкрыць для сябе нешта новае. Такім адкрыццём для мяне сталі “Галіяфы” Зміцера Вішнёва і яго бескарыслівая дзейнасць у справе папулярызацыі нашых, зацюканых выдавецтвамі, пісьменнікаў.
Толькі агульнымі намаганнямі можна ганебную сітуацыю зрушыць з месца. А пакуль на старонках выданняў бюджэтнага рахітычнага сектара літаратуры ды і так званага “незалежнага”, друкуюцца адны і тыя ж людзі. Ім рэцэнзіі і крытыка не патрэбныя.
У апошнія некалькі гадоў часта маю зносіны з вясковымі людзьмі. Яны істотна адрозніваюцца ад гарадскіх. Можна напісаць з гэтай нагоды займальнае псіхалагічнае эсэ. Я не ацэньваю з кропкі гледжання “горш”, “лепш”. Але адрозненне ў наяўнасці. У жыхароў “глыбінкі” мацней інстынкты. Дык вось, самая ўстойлівая якасць вяскоўцаў – неабавязковасць. Могуць падмануць, падвесці, лічачы, што так і трэба. На жаль, у гарадах досыць такіх людзей сярод чыноўнікаў, у тым ліку і літаратурных. “Так яны і прыйшлі з вёскі”, – скажа уважлівы чытач. Ды хоць з Месяца. Я кажу пра чалавечыя адносіны, якія ў вышэйшым грамадстве (ёсць такое амаль у кожнай краіне) строга рэгламентаваны…
Алесь Новікаў
