ЛіМаразм-204. Затое на роднай мове
Апошнім часам сталі пытацца ў мяне ў каментарах: чаго не знаходзіш для творцаў добрага слова, завошта ўсіх крытыкуеш і пляжыш? Адказваю загадзя ўсім, і на будучыню: па добрае слова пра творцаў – гэта да Галубовіча. Ён вас пашкадуе. У рубрыцы мы разглядаем творы. І калі за паўгода ў “Дзеяслове” выйшла адна публікацыя, якую можна смела назваць паэзіяй, – мы так і робім. Астатнія часта нават да назвы рубрыкі не дацягвалі.
Але мы рушым далей (“Дзеяслоў” №77) і сустракаем старога знаёмца Юрку Голуба, вядомага па публікацыях у холдынгу “Звязда”.
Паэт немалады. І я не ведаю, як ён пісаў у час кіпення юначай крыві, цяпер жа вершы Голуба натужлівыя, змушаныя і пустыя – і надуманымі пачуццямі, тыповымі для сектанцкага мыслення, і позаю, у якую становіцца паэт праз форму вершаў. Гэта значыць, метафары выглядаюць штучна, скрозь іх прадзіраешся, як праз балотны гушчар.
ГУСІ НАД ВІСБЮ
Дзе вятры прагрызлі мур
Крапасны – не з голаду,
Развязалі гусі шнур
Па-над дахам Готланда.
Ім даступны небасхіл,
Балтыка, тым болей.
Б’юцца крыламі ўнахіл
Вынаходцы волі.
На шляхі ім крапаў дождж.
Шанавалі Шалі.
Для палёту дужы – гож.
Слабкі – варты жалю.
Дзе пункціры значыў Воз
Над кудлатым морам,
Да парома поўз абоз
З выкладкаю мрояў.
…Гусі выраем ляцяць.
Лёс аблок гартаюць.
Адчуваеш дух зліцця
Сэрца і гартані.
“Вятры прагрызлі мур” – ці бывае так? Занесці Сфінкса могуць вятры. Прагрызці камень – не могуць.
Выраз “тым болей” – тут недарэчны, здаецца канцылярызмам.
Слова “ўнахіл” мне невядомае.
Гусі ляцяць у небе. На якія “шляхі” ім крапае дождж? Пакажыце шляхі.
Потым коснаязыкасць: “дужы – гож”, дый граматычна няправільна.
“Слабкі” – слова гутарковае, неўнармаванае. А ўдакладненне – “варты жалю” – ёсць празаічны кусок. Нягожа.
Хто з вас, спадары, калі “значыў пункціры”? То бок “пазначаў”, трэба думаць. Выкручастая, блытаная метафара.
“Абоз” з “мроямі”, якія звычайна лёгкія, летуценныя, у Голуба паўзе. Як так?
“Аблок” – граматычна няправільна. Гэта сярэдні род. Трэба “аблокаў” ці “воблакаў”.
Зліццё “сэрца і гартані” – страшная нутраная аперацыя, пагадзіцеся.
Увогуле кепска. Нічога болей не скажаш.
У часопісе ёсць некалькі аўтараў, якія падмахваюць “і нашым і вашым” – і Карлюкевічу з Пазняковым, і Някляеву з Пятровічам, то бок процілеглым структурам. Або ў секце так мала аўтараў, якія хаця б тры словы маглі па-беларуску звязаць, што даводзіцца літаральна змагацца за іх, перавабліваючы? Не ведаю.
Скажу пра аднаго аўтара-перабежчыка, мастака Адама Глобуса. Ён з нуды, праміж справамі функцыянера, што разрульвае фінансавыя патокі, сядае за кампутар і нешта крэмзае. Змяшчае гэты набор слоў у блогу сваім. А потым перадрукоўвае ў “Дзеяслове”, называючы жмут нязвязных нататак “аповесцю”.
Піша мастак Глобус суха, сурова, нібы натужліва шле некуды справаздачы. Людзей ён не любіць, мяркуючы для іх лепшым станам у Космасе – смерць. Вось адна з карацелек яго вычварнай публікацыі:
Бронік і жонка
Пажарны Бронік моцна любіў сваю бабу Ядзю. Жылі яны цяжка, перажылі тры вайны – польскую, фінскую і нямецкую. Выгадавалі дзяцей, ажанілі ўсіх, уздыхнулі з палёгкай, а тут і гора прыйшло – Ядзю з’еў рак. Хутка, за які месяц яна згарэла і згасла. Бронік два гады плакаў. Ніхто і думаць не думаў, што дзед Бронік так моцна любіць сваю бабу Ядзю. Два гады штодня Бронік хадзіў на клады, клаўся каля жончынай магілы, абдымаў яе і плакаў. Бронік сплакаўся і памёр. Ён памёр ад любові да Ядзі.
Мова ў мастака куртатая, газетная. Уяўленне адсутнічае. (У адрозненне, дарэчы, ад Юркі Голуба, які ўжо занадта нафантазіраваў з вобразамі.)
Ад беднасці слоўнікавага запасу Глобус уганяе адны і тыя ж словы побач – нястомна.
Каментуй прозу мастака сам, дарагі чытач. У мяне скончылася цярпенне з гэтым выдаўцом і медыйнай асобаю. Нібы пастаянна зашпільваеш яму дзіцячыя гузікі ды падцягваеш штаны на жывот.
Ну і за што тут, спадары адэпты, крытыку хваліць дадзеныя публікацыі? Чым захапляцца? Над чым плакаць? Чаму вучыцца? А між тым у нас гэткая слоўная бразгатня доўжыцца тыдзень за тыднем і месяц за месяцам. Апраўданне ж сабе аўтары і рэдактары знаходзяць трывалае – затое на роднай мове!
