ЛитКритика.by

Провидец Андрей Ходанович

***

Хаданович: Белорусский автор получит Нобелевскую премию по литературе еще при нашей жизни

18 октября 2010г.

В очередном эфирном часу попытаемся понять, когда же белорусские писатели смогут получить Нобелевскую премию по литературе. Что мешает белорусским авторам? Что влияет на выбор членов Нобелевского комитета? Об этом и не только в прямом эфире TUT.BY рассуждал эксперт часа – Андрей Хаданович, белорусский поэт и переводчик.

– На ваш погляд, Андрэй, ці атрымае калі-небудзь беларускі аўтар Нобелеўскую прэмію?

– Я не даю прагнозаў. І мы з вамі, і карыстальнікі TUT.BY – не аўтарытэтнае бюро прагнозаў. Але мы можам казаць пра нашу інтуіцыю і гарачыя жаданні.

 

Так, зразумела, вельмі хацелася б, ды і час даўно наспеў, бо мы знаходзімся ў цэнтры Еўропы і тое, што незалежная дзяржава Беларусь існуе і развіваецца, ужо цяжка ігнараваць. Беларусь, якая мае сваю мову, культуру і асобную, не падобную да іншых літаратуру.
 

І зразумела, што “Нобель” быў бы для нас аўтарытэтнай формай прызнання. Тады б ні ў аднаго імперыяліста, дзе б ён не сядзеў – у Расіі, Польшчы, Нямеччыне – язык не павярнуўся б сказаць, што наша літаратура правінцыйная ці несамастойная. Гэта быў бы знак якасці на сучаснай актуальнай беларускай літаратуры.

– На вашу думку гэта значыць, што мы дачакаемся?

– Так, але гэта будзе не праз год і не праз два.
 

– Хто з айчынных пісьменнікаў быў бліжэй за ўсіх да гэтай прэміі?

– Сёння цяжка сказаць, што перашкодзіла тады. Але спадар Васіль неаднаразова ўваходзіў у дзясятку найбліжэйшых прэтэндэнтаў на “Нобеля”.
 

… геніяльны беларускі паэт, Рыгор Барадулін,

…Досыць блізка да Нобелеўскай прэміі, як мне здаецца, знаходзіцца аўтар non-fiction (у оракула проблемы с определением жанра; вообще, к художественной литературе книги С.Алексиевич отношения не имеют – А.Н.) Святлана Алексіевіч – вельмі востры і актуальны аўтар, які кранае сучаснага чалавека за глыбокія і балючыя кропкі. Калі б дадалося ёй больш беларускага акцэнту, калі б спадарыня Святлана захацела павесці не проста пра трагічны досвед Афганістана альбо Чарнобыля, альбо нейкія балючыя моманты, звязаныя з прастытуцыяй і інш., яшчэ і ў большым беларускім святле… Магчыма, уплывае тое, што яна піша па-расійску, а не па-беларуску. І магчыма, тады б яе шансы былі б вышэй.

Алег Сцяпанавіч Разанаў – мой персанальны кандыдат на першую беларускую Нобелеўскую ўзнагароду.

– Як вы ацэньваеце кандыдатуру Георгія Марчука, які вылучаўся праўладным Саюзам пісьменнікаў Беларусі?

– Пэўныя арганізацыі могуць вылучаць сваіх кандыдатаў. Зразумела, што кожны мае права вылучыцца самастойна, але гэта не сціпла. Асяроддзе Марчука – СПБ, да якога ён належыць, зрабіла ўсё ў межах закона, этыкі і права.

Кожны пісьменнік мае права і на вялікія амбіцыі – дрэнны той салдат, які не хоча быць генералам. Часам, завышанасць гэтых амбіцый можа выклікаць іранічную ўсмешку, што відавочна ў выпадку са згаданым кандыдатам. Але ў яго ёсць свае чытачы, якіх яго творы чапляюць за жывое.
 

Любое вылучэнне мусіць мець вялікую папярэднюю працу – ці то Георгі Марчук, ці то Барадулін з Разанавым. Ніякага вылучэння не бывае без вялікага міжнароднага аўтарытэту літаратара. У дадзеным выпадку, баюся, імя Георгія Марчука невядома ў большасці чытацкіх аўдыторый, акрамя беларускай.

…Не ведаю, колькі сённяшніх “набелістаў” гатовы паручыцца сваім аўтарытэтам за Георгія Марчука. Таму, думаю, што працы для яго – яшчэ непачаты край: працаваць з замежнымі беларусістамі, дабівацца таго, каб добрай мовай і нармальным накладам выдадзеныя раманы з’явіліся ў іншых краінах. І, перш за ўсё, зрабіць штосьці выбітнае ў літаратуры, што, мабыць, дадало б і міжнароднай славы, і аўтарытэту, і розгаласу кандыдату.

– У адным з інтэрв'ю вы сказалі аб тым, што ўручэнне прэміі – падзея палітычная. А на выбар кандыдатаў, якіх вам дапамагаюць выбіраць эксперты, уплывае ідэалогія (большасць экспертаў маюць левыя погляды, што, безумоўна, адбіваецца і на выніках). Прыклад з СМІ – Хорхе Луіс Борхес, які ў свой час паціснуў руку Піначэту і не атрымаў прэмію. Палітыка насамрэч мае такі моцны ўплыў?

– Безумоўна, але не толькі. “Нобель” – гэта як алімпійскія гульні, якія з’яўляюцца толькі спартыўнымі.